Sehirler

Kalabaliklasan sehirlerde etkilesimin artmasi sebebiyle iletisim yanlisliklari, hatalar, sakarliklarin artmasindan tetiklenen, herkesin birbirini daha fazla rahatsiz etmeye baslamasi dinamigine verilen bir isim vardir: Sehirsel curumusluk (urban decay). Bu durum, her kalabalik dunya sehrinde gecerlidir. New York, Beijing’de vardir, Istanbul’da da mevcuttur.

Ek olarak Turkiye’de sikca duyulan bir yakinma daha var:

“Insanimiz duzen bilmiyor, oturup kalkmayi bilmiyor, vs”. Bu yakinmada dogruluk payi olmadigi soylenemez. Bu konusmalarin oldugu ve “niye boyleyiz?” sozunun dondugu ortamlarda, benim ise cevabim hep su olmustur: “Niye boyleyiz? Cunku insanlarimizin sırtında sanayilesmenin sopasi kırılmadı”. Yani iscilesmedik, yani siraya dizilmedik.

Eger Turkiye’de soyle birkac nesil vasifsiz isci olarak fabrikalarda calissa, o zaman siraya girmeyi, sesini yukseltmemeyi ogrenecek, tabiri caizse millet muma donecekti. Bati’da boyle olmustur. Yuzyillar suren endustriyellesme, insanlari gayet deterministik bir sistem icinde robotlasmis bir halde ve duzende calismaya mecbur etmis, buradaki davranis kaliplari gunluk hayata ve toplumun hareket kaliplarina yansimistir.

Turkiye’de ise koyden gelenlerin cogu endustri’de calismamaktadir ve bu durum onlara davranis kaliplarini degistirmesi icin bir motivasyon saglamamaktir. Yeni sehirlilerin serbest mesleklerinde, hizmet sektoru islerinden ciktiktan sonra (ya da sirasinda) uzaktaki bir arkadaslarina “hoooop” diye seslenmeslerinde onlar icin ekonomik bir bedel yoktur - sehrin kalabaliginda rahatsiz ediciligi arada kaynamakta ve kisinin bu davranisi devam ettirmesine yol acabilmektedir.

Mamafih, bu duruma nihai cozum yoktur. Zorunlu askerlikte verilecek herhangi bir disiplin gecicidir - buradaki disiplin gecim zorunlulugunun verdigi bir itekleme olamaz, gecici bir ortamda, oradan kurtulmak icin izlenen bazi kurallardan ibaret kalir.

Insanlarin ofis/ev merkezli bilgi isciligi arttikca, dikkatli calismak icin sessizlik ihtiyaclari da artar. Bu tur calisma ve uretim yonteminin yayilmasi, cok asiri rahatsizliklari cozecektir. Fakat asiri kalabalikliktan gelen ve artan dikkatsizliklerin daha rahatsiz edici olmasi problemine cozum bulunamaz. Bir kapiyi acarken arkasinda birisi olmasi ihtimali kalabalik bir sehirde 10 katina ciktiysa, o kapi birgun birinin kafasina carpacaktir.