Fay Hatti ve Dizi

Amerika’da Dexter adli begenilen bir dizi var.. Dizinin (anti)kahramani Dexter Morgan bir seri katildir ve ilginc bir sekilde polis departmaninda calismaktadir. Bir polis olan babasi kucuk yasta Dexter’in psikopatliga olan yatkinligini farketmistir, ve bu tarafini kanalize etmesi icin onu egitmistir. Babanin tavsiyesi soyledir: Eger Dex yapacagini yapacaksa, bunu iyi amaclar icin yapmalidir; adi bir sucluyu “ortadan kaldirmalidir”. Babasi Dex’e bir suc hakkinda nasil delil toplanacagini, arastirma yapilacagini ogretir. Ancak bir kisinin sucluluguna emin oldugunda Dex infazi gerceklestirecektir. Isin son kismi sokak hukuku (vigilantism) icermekte.

Burada Amerikan kulturel fay hatti olan ozgurluk / sakinma [1] nasil kullanilmis? Babasi Dex’e psikopatligini nasil kontrol edecegini, nasil sakinacagini, ogretiyor, bu bir. Sonra Dex, sucluyu arastirarak karara variyor, ondan sonra kendini belli bir sure ozgurlestiriyor, bu iki. Anti-kahramanin yaptigi insani acidan yenilir yutulur bir sey degil muhakkak, fakat dizi ayni anda Dex’e toplum icin iyilik yaptirarak, dram alanini tanimliyor; Seyreden onundeki ikilemi uzerinden kultur kodlarina hitap eden o gerilimi hissediyor, ayni zamanda egleniyor (entertainment).

Bu dizi, bu haliyle, Turkiye’nin geneline hitap eden bir dizi olamazdi. Turkiye’de bir seri katil bir dizinin merkezinde olacaksa, TR’nin kendi fay hatti olan sarayli / koylu hatti uzerinde olmalidir. Bu dizinin kahramaninin sirti bir yandan saraya dayanmalidir, bir yandan (hala kendini koy ile bagdastiran) halkin icinden cikmis bir goruntude olabilmelidir. Bu katil, saray, ve “derin saray” ile iliskide hatta oradaki dinamikleri sekillendirebilen kapasitede gorunmeli, sarayda “halkin” cikarlarini gozetme eylemi uzerinden dram alanini tanimlamalidir.

Hmm.. Kurtlar Vadisi dizisini mi tarif ettik acaba? :)

24 dizisinde Dexter’a benzer bir ozgurlesme durumu var; 11 Eylul ardindan Jack Bauer kendini “ozgurlestirerek” “yapilmasi gerekeni” yapan bir goruntu ciziyor. 24 ile Kurtlar Vadisi’ni karsilastiralanlar oluyor, bence bu diziler, yukaridaki sebeplerden dolayi farkli elementler kullaniyorlar. Bir kere Bauer’in “devletle” yani Turkiyelilerin “saray” olarak gorecekleri seyle bagli olma gibi tercihi, zorunlulugu yok. Ondan “ayri” yani “ozgur” olarak is yaptigi zamanlar cogunlukta. Devlet genellikle Bauer’a “bunu yapamazsin Jack” gibi laflar soyleyen bir kutledir, ve sakinma kaynaklarindan sadece bir tanesidir.

Kurtlar Vadisi’nde ise Polat’in kismen “sarayli” olmasi zorunludur. Bunu yapmazsa, seyircinin begenisini kazanamayacaktir. Oraya gobekten baglidir. Bu gobekten baglilik sebebiyle gercek dunyadaki sarayin takip edilmesi elzemdir, oradaki her degisiklik ayni sekilde diziye de yansitilmalidir.

–

[1] Bahsedilen ozgurluk kelimesi gercek anlamda politik, bireysel ozgurlukten farkli. Insanlar ayni kelimeyi kullaniyor olsalar da aslinda baska bir “ozgurlukten” bahsediyorlar. Sakinmanin tersi olan ozgurlugu yani.. Kultur kodlari kelimeleri bu sekilde carpitabiliyor.