Yeni Yeni Ekonomi - I

Chris Anderson, Wired makalesi, 2009

İnternet’in şekillendiği 80’li yılllarda Tom Malone adlı bir MİT profosörü, bu yeni oluşumun endüstrileri nasıl değiştirebileceği konusu hakkında düşünmeye başladı. Malone arka arkaya seri halde yayınladığı makalelerde 20. yüzyılın büyük “yukarıdan aşağı” organize olmuş şirketlerinin gayri-merkezileşmiş hale geleceğini ve bu şirketlerin içeride yaptıkları pek çok işi “dışarıya” vereceklerini, yani bir “endüstri ekosistemine” dönüşecekleri tahminini yaptı.

Malone 1998 yılında Wired dergisine verdiği bir röportajda “iki, üç şirkete değil, iki, üç yüz şirkete bölünmüş bir AT&T şirketi hayal edin” diyordu ve ekliyordu “bu şekilde radikal ve kendi insiyatifleri ışığında olacak bir parçalanma bazı büyük şirket için daha tercih edilir bir alternatiftir”.

Bu düşünce aslında gerçekten rasyonel bir temele dayanıyordu. O devasa, dikey şekilde entegre olmuş büyük şirketler tedarik zinciri üzerindeki takımlar arasındaki, Ronald Coase’in “işlem masrafı (transaction cost)” adını verdiği bedeli azaltmak için ortaya çıkmışlardı. Ama şimdi dağıtık enformasyon ağları aynı işi bir şirketin duvarları dışında yapmayı mümkün kılıyordu. Bu anlamda Web, küreselleşmenin daniskasıydı. Projeler onu bitirmeyi en yetkin olanların talebine açık olacak, tek bir ürün için anında bir araya gelebilecek kişiler, takımlardan müteşekkil şirketler oluşup, sonra bir başka ürün için aynı işi tekrarlayabileceklerdi. “Gevşek bağlantılı ufak parçalar” cümlesi günün sloganıydı.

Fakat dış dünyanın gerçekliğinde, sanki bu öngörünün tam tersi oluyordu. Holdingler büyüdükçe büyüyordu. Goldman Sachs yılda 90 milyar dolarlık bir kazanç rapor ediyordu [..], ilaç endüstrisi yüzlerce alım, birleşim sonrası kendini konsolide ederek birkaç büyük şirkete doğru evriliyordu. Fortune 10 içinde olan Walmart ve General Electric 1990 yılından beri üç katından daha büyük bir ölçüye varmıştı.

Ve geçtiğimiz Eylül ayında herşey birdenbire paldır küldür çöküverdi.

O koca finans şirketlerinin aşırı borçlanma ile o devasa boyutlarına vardıkları anlaşıldı.