Bonus

Pazarlama dunyasinda unlu simalardan Seth Godin’in konuk oldugu bir podcast’ten derlenmistir:

Sanayi çağının özü şudur: fabrikayı kurarsın, içine bulabildiğin “en ucuz” çalışanları doldurursun, bir ürünü erişebileceği / hitap edebileceği en geniş kitle için tasarlarsın, ve bu maldan pek çok sayıda satarsın. Bu tür fabrikalar birbirine benzer eşyalar, pastalar, börekler, vs. üretirler, fakat bu tür ‘kitlesel’ mentaliteyle yazılım da üretilmektedir (mesela Microsoft ürünleri). Bu fabrika mentalitesi mevcut halimize gelmemizi sağladı, refahı, zenginliği arttırdı. Ama son 10 senede (bize göre 1956’dan beri) modern / endüstriyel çağ artık yeterli olamıyor.

Şu anda öyle bir zamandayız ki, eğer yaptığınız iş ucuz ve averaj ise, o aynı işi daha ucuz ve daha averaj yapan birilerini bulabilirim (küreselleşme). Bu yüzden artık yapılması gereken ‘uyum sağlamak’, ‘normal’ olmak değil, averaj dışında, (kendi yeteneklerinin ışığında) değişik olanı yapabilmek. Çünkü insanların, tüketicinin istediği artık “ihtiyacı olan” şeyi değil, “arzu duyduğu” şeyi almak. Biraz önce belirtildiği gibi ihtiyacın olduğu şeyler artık eşyalaşmış / vasat / yaygın (commodatized) hale geldiği ve çok ucuz bir şekilde alınabildiği için, esas para özel olanı yapabilmekte.

Bu kalite argümanından da öte bir konu. Bir tür sanattan bahsediyoruz. Godin’e göre (ki yaygın bilinen şekli de bu) sanat bir şeyi üretirken önceden hazır yolu, listeyi, kuralı (guideline) takıp etmediğiniz her durumda mevcuttur. Düşüncenin en rafine hali olan matematikte mesela, modelleme işi bir sanattır. Bir veriyi modellemenin pek çok yolu vardır; en optimal, en uygun olanı, en iyi tahminleri yapabileni ortaya çıkartmak sanat ister. Aynı örnekleri bir film, bir şarkı, bir yazılım, bir kitap için de kullanabiliriz.

Bu sanat, Godin’in “bonus, hediye” kavramıyla yakından ilintili. Bir ürünü dinleyiciye, seyirciye verdiğiniz, aktardığınız zaman içindeki “yapmaya mecbur olmadığınız ek” bir hediyedir. O hediye, o bonus, alan ve veren arasında bir bağ oluşturur. Mecbur olunmadığı bilinçsel, bilinçaltısal bir şekilde alıcı tarafından bilinir, hissedilir; ve alıcının üreticiye daha yakın hissetmesini, ürün hakkında bazen üretenden daha fazla heyecan duyabilmesini sağlar. Bu aynı zamanda, bedava reklamdır. Ki bu tür üretim artık bir lüks değil, bir tür mecburiyet haline gelmiştir.

Böyle bir dünyada, daha fazla kişi uygun görülmese de ona doğru geleni takip etmelidir, ve sürekli denemelidir. Picasso’nun çok kötü resimleri vardır, fakat Picasso hayatı boyunca resim yapmıştır. Sürekli denemiştir.

Bir diger Seth Godin yazisi.