Gecmis

Bizim analize gore Turkiye’de gecmise, gecmis kavramina atanan kultur kodu GUZEL GUNLER. Insanlar eskiden islerin daha iyi oldugunu dusunmeyi seviyor, nostaljiyle hasir nesirler, “eski bayramlardan” tutun, “Etiler Lisesi oncesi Etiler” hakkinda bile laf geveleyenler cikiyor (30 sene once dogru durust olmayan bir yerden bahsediyoruz ha!). Bu durum 80 model MGK sentezinin niye (bir sure) basarili olabildigini acikliyor - darbeciler bu koda hitap ederek insanlarin aklini by-pass etmeyi basarabilmisler. Osmanlicilik, vs, “eski iyiydi”. Fakat gercekte, degildi. O zaman ne yapilacak? Parca parca iyi noktalar bulunup biraraya getirilecek, uymayan bir sekilde uydurulacak (efendim, o donem, o kisi aslinda “soyleydi, boyle degildi”), ve mutlu bir tarih cizgisi olusturulacak. Abdulhamit, in. Inonu, out. Kemal’e bir transformasyon, birlestir parcalari. Gul gibi mutlu cizgi.

Bu bir organize salakliktir. Kultur kodlari yol gosterici ozelligini tamamen kaybetmis olabilirler. Turkiye’de “ama aslinda” diye baslayan pek cok yorum dupeduz yalan icermektedir. Adam gelisiguzel tarihe bakiyor, salliyor “efendim aslinda Avrupaliyiz”. Degiliz. Simdi olmaya basliyoruz. Bariz degil mi? Bunu isledik: Avrupa yakin tarihinde (karanligiyla beraber) Ortacag’in daginik ve cogulcu ortamini yasadi, zapturat haricinde baska bir seyleri “uzun sure” tecrube ederek kulturunun parcasi haline getirdi. Bu olus bu topraklarda vuku bulmadi. Ama sunu da ekleyelim: “Normal olan” Turkiyelilerin yasadigi surecti. Avrupa’da olan bir takim cok ozel sartlarin yanyana gelmesiydi, normal olan ardi ardina gelen merkezi despotlarin halki ezerek vergiyi, askeri toplamasidir (=Osmanli).

Uluslararasi iliskilerde de “tarih” tutarli bir yol gosterici degildir. Iste Ermenistan ile iliskiler: Dogru, zamaninda Ermenileri Osmanli’nin kolelik sisteminden muhaf tutmussun, ayricalikli bir statu vermissin, ama sonra kesmissin [1]. Bunlarin hangisini kullanacaksin? Efendim, ise yarayani kullanacagiz. O zaman tarih gelisiguzel kullanilan (arbitrary) bir parametre haline gelmis demektir, ve zaten modeldeki etkisini kaybetmistir. Tabii kendi kendini mutlu etmek isteyen Ankara memurlari kendilerini istedikleri sekilde kandirabilirler.

Hicbir millet mukemmel tarihe sahip degildir. Ingilizler koca bir imparatorlugu kaybetmistir, ve bu konu hakkinda surekli hayiflanirlar.

“Gecmisle olan kirilmayi” da su an herkes yasamaktadir, cunku uretim yontemi degismektedir, daha once iki kere degistigi gibi. Bu konuda yanliz degiliz. Kafayi kuma gommeye gerek yok.

–

[1] Dogu vilayetlerinde olan facialar sadece Ittihatcilarla sinirli degil. Abdulhamit Hamidiye uzerinden yarattigi teror ile bolgede kiyim, aclik, sefalete sebep olmustur. Elinde kan vardir. Ittihatcilar malum. 1938’de neler oldugunu hepimiz biliyoruz. Goruldugu gibi bir “sureklilik” var. Daha geri gidilirse pek cok diger despotluk ornekleri bulunacaktir. Toprak bazli imparatorluk baska sekilde olamaz. Uretim sekli bunu dikte eder.