Sasaniler

Roma dis dunyayi barbarlar olarak tanimlayarak [1] etrafindaki ulkelerle surekli savasti, ve basarabildigi olcude yakip yikti. Fars dunyasi bu barbarlar listesinde onemli bir yer tutmaktaydi. Barbarlar yazisinda bugunku Iran’in yerinde olan Parthia’nin Roma ile olan savasindan bahsettik. Bu cekisme (ezeli rekabet?) ilginc bir sekilde 700 sene devam etmistir, ama sonuc olarak aradaki sinir neredeyse hic degismeden kalmistir, ve savaslar saldiran Roma’nin agir yenilgisiyle sonuclanmistir.

Fakat, Roma ile olan surekli iliski Fars dunyasi uzerinde kotu etkiler yaratti [2].

Farslilar yenilmemelerine ragmen her savas sonrasi gittikce daha fazla Roma’ya benzemeye basladilar. Parthia sonrasi kurulan Sasaniler, Roma gibi, merkeziyetci, toleranssiz ve disariyi “surekli dusman” olarak niteleyen bir topluluktu. Bu toplum yapi bakimindan bugunku Iran’a da oldukca benzemekteydi.

Iran benzerligi, diger yandan saldiran Bati’nin bugune olan benzerligini akla getirir. Roma’nin mirascisi neo-con Amerika, Iran’a karsi saldirgan tavrini devam ettirmekte, ve bu tavir, yeni Fars memleketini, aynen gecmiste oldugu gibi merkeziyetci ve toleranssiz bir yere cevirmektedir [4].

O zaman bize de sunu sormak dusmekte: Bu film ne zaman bitecek?

Ilgili yazilar: Barbarlar, Avrupa’nin Kulturel Fay Hatti

–

[1] Osmanli’nin Dar-ul Harp tanimlamasi ayni kafa yapisina aittir. Yagmalama sistemi daha fazlasini gasp etmeli, elde ettigi ganimetleri merkeze aktarmalidir.

[2] Terry Jones’ Barbarians

[3] Roma’nin Fars saldirisi sonrasi aldigi yenilgiler dillere destandir. Tek bir Sasani imparatoru uc tane Roma imparatorunu arka arkaya yenilgiye ugratmistir. Belki de tum bu yenilgiler Roma / Fars, Bati / Dogu cizgisine mistik bir hava kazandirdi. Bu garabet hissiyatlardan kurtulmak gerekiyor.

[4] Neocon kanaat onderlerinden Robert Kagan’in “ABD Mars’tan Avrupa Venus’ten” sozu “manidardir”. Bu soz daha once bahsettigimiz Avrupa’nin, genel anlamda Bati’nin, kulturel fay hattina isaret etmektedir. Militarizm Avrupa’nin geride biraktigi Roma kafasina, bir kisim Amerikali’nin hala kurtulamadigi bir hastaliga isaret etmektedir. Turkiye’deki Osmanlicilik benzer bir kafadan urer. Turkiye bunlari geride birakarak daha fazla Avrupali olacaktir.