Finansta Turevsel Urunler

Unlu yatirimci Warren Buffett’in 2002 yilindaki yazisindan

Charlie [yatirim ortaklarindan biri] ve ben, turevsel urunler ve bu urunlerin alim satimi hakkindaki gorusumuzde hemfikiriz. Bizce bu urunler, hem onlari alip satanlar icin hem de ekonomik sistemin tamami icin bir saatli bomba gibidir.

Turevlerin isleyis mantigina gore, fiyatin belirlenmesi icin temel alinan varligin [mesela bir sirketin] fiyatsal degeri kullanilmakta, ama o temel alinan varligin kendisi el degistirmedigi icin tek bir kurus alinip satilmadan potansiyel naylon degerler uzerinden finans sirketleri rekor karlar, ya da rekor kayiplar gosterebilmektedir.

Turevlerin degerini saptamakta kullanilan ne oldugu belli olmayan / detaysiz metodlar yuzunden bu enstrumanlarin gercek degerinin ortaya cikmasi yillari alabilir. Turevlerin islenmesi ile ilgili hatalar cok olasidir; bu hatalarin bir kismi muhakkak normal insan hatasi olacaktir, insanlar ellerinde tuttuklari menkullarin degerini genelde optimistik gormeye meyillidirler. Fakat daha onemlisi / kotusu, turevsel yatirimlarin isleyisi sebebiyle fiyat sisirme / saklama / muhasebe oyunlari ile para calmayi kiskirtan / tesvik eden (incentive) bir yonlenlerinin oldugudur. Bu sebeple su anda patronlarin, borsacilarin buyuk karlar, buyuk getiriler uzerinden elde ettikleri kazanclarin ileride bir “dalavere” oldugu ortaya cikacaktir.

Charlie ve ben buyuk bankalarin turevsel urunleri hakkindaki aktivitelerini anlatan koca bir dipnotu okuyup bitirdigimizde, anladigimiz tek sey, bankanin ne kadar risk tasidigini anlamadigimizdir.

Bizim gorusumuze gore finansal turev urunleri bir tur “kitle imha silahidir”.