Hafta 48
Newsweek Turkiye
Ortadogu’nun uzun sure gelismemis olmasinin sebebi miras sistemidir.
Sacma
Iddiaya gore, miras sistemi yuzunden servet babadan cocuklara gecerken kuculuyor, ve sermaye birikimi sanayilesmeye elvermiyor. Ama Avrupa’da servet buyuk ogula gectigi icin sermaye buyuyor, filan. Ne yazik ki bu anlati miras geleneginin Avrupa kadar guclu olmadigi ABD’nin nasil sanayilestigini anlatamiyor. Hemen ekleyelim: bu alanda populer fikirlerden “faiz” faktoru de alakasiz / etkisiz.
O anlatiya gore, sirketler borc ile buyuyebilir, ufak insan topluluklari birbirlerine guvendikleri icin faizsiz borc verebilirler, ama bilmediginiz insanlara / sirketlere borc vermeniz icin faiz sistemi gerekir. Protestanlik bunu mumkun kilarak sermaye hareketlerini arttirmistir. Bu da yetersiz.
Sanayi devrimi gibi karmasik bir surec boyle ufak anlatimlara indirgenemez. Alakasiz gibi gorunen bir suru sey etkili olmus olabilir; Mesela Ingiltere’de kesile kesile agaclar tukenmis, insanlar komur cikarmaya ihtiyac duymuslar, komuru derinlerden cikarmak icin makinelerin icat edilmesi gerekmisti. Buharli motorlar ilk kez bu alanda kullanildi.
Ya da su: Sanayi Devrimi, yani modernite, merkeziyetci, standartci, kisaca okuzce bir sistem olmasina ragmen, garip bir sekilde / ayni anda “ufak ve yaratici”, “mucit” bir klige ihtiyac duyar. Yani modernite, urettiginin tam tersi olan insanlar olmazsa, var olamaz [1].
Bu klik ise sadece Ronesans gibi bir surec sonrasinda olusabilirdi (ya da onu yasayanlardan bilgi transferi sayesinde).
Ronesans ise Roma Imparatorlugu yikilmadan gerceklesemezdi.
Yani Osmanli denen kopek surusu, Ortadogu’nun geri kalmisliginin bas sebebidir.
[1] Bilgi toplumunun ilerlemesi moderniteyi parcaladikca, artik herkesin inovasyon yapmasi, ve bir anlamda mucit olmasi gerekiyor. Eski dinamik bu baglamda tepetaklak oluyor.
Gallup
Her 10 Amerikalidan 4’u Tanri’nin onlari su an oldugu halleriyle yaklasik 10,000 sene once yarattigini zannediyor. Ama evrime inananlarin sayisi artmaya basladi.
Iyi haber